Dat een IQ-test niet alle belangrijke menselijke vermogens meet, mag geen nieuw feit heten. En ook niet dat intelligente mensen geregeld beslissingen nemen die ronduit idioot zijn en die de gemeenschap geweldig veel kunnen kosten. Kredietcrisis nog aan toe.
Maar hoe komt het dat intelligentie – of dat wat een IQ-test meet – zo weinig garantie biedt op weloverwogen gedrag? Omdat intelligentie iets helemaal anders is dan rationaliteit, zo betoogt de Canadese professor toegepaste pyschologie Keith Stanovitch. Sommige intelligente mensen kunnen geweldig ‘disrationeel’ denken en handelen. Zo schudden gokkende wiskundigen ook extra hard met de dobbelstenen als het om hoge bedragen gaat, om maar een tamelijk onschuldig voorbeeld te geven.
Volgens Stanovitch hebben disrationele (maar verstandige) mensen de neiging om voor de hand liggende oplossingen te kiezen (yep, niet verder kijken dan hun neus lang is). En ze beschikken niet over kritische zin en specifieke kennis, regels en strategieën die nodig zijn om logisch en rationeel te denken.
Disrationaliteit zou te meten zijn en – hier komt het goede nieuws: rationeel denken en handelen is te léren.
Stanovitch schreef daar een boeiend artikel (met testjes!) over in Scientific American. Benieuwd wat zijn Gentse confrater Wouter Duyck denkt over intelligentie en disrationaliteit.
