Gent/ DeinzeVoor de staat van ons onderwijs is Wouter Duyck (UGent) vernietigend, maar tegelijk heeft hij lof voor onderwijsminister Ben Weyts (N-VA). Al vindt de professor, die een nieuw boek schreef, dat geen vreemde spreidstand.
ls morgen blijkt dat ik ernaast zit, mag je mijn boek in de vuilnisbak gooien.” Morgen, dus, brengt psychologieprofessor Wouter Duyck (UGent) een nieuw boek uit, getiteld: Mijn kind, slim kind. Waarom lezen en tellen de wereld zullen redden . Tegelijk worden de nieuwe PISA-resultaten voorgesteld, het internationale onderzoek van de lees- en rekenvaardigheid bij 15-jarige leerlingen. De onderwijspsycholoog was naar eigen zeggen niet gebriefd over de Vlaamse score bij de opmaak van zijn boek en waagt zich aan een boude voorspelling. “Als blijkt dat we vooruitgaan, is mijn boek volstrekt irrelevant. Maar dat zal niet zijn.”
Duyck voorspelt een nieuwe daling. Het vorige onderzoek dateert uit 2018, en toen waren de cijfers alarmerend. De leesvaardigheid was ongezien gedaald en de wiskundeknobbels waren gehalveerd in vergelijking met 2003. “Sindsdien is er niks veranderd”, zegt Duyck. “En daar moet je nu ook nog eens een halfjaar leervertraging bijrekenen door corona. Dat is een verlies van nog eens twintig PISA-punten.” En dat is volgens Duyck historisch.
Nood aan slimme bakkers
“De PISA-resultaten tonen zwart-op-wit dat de volgende generatie Vlamingen de eerste is die dommer zal zijn dan de vorige”, zegt Duyck. “Dat is in de hele geschiedenis nog nooit gebeurd.” In zijn boek becijfert de professor de kostprijs hiervan. “De volgende generatie zal 10 procent minder verdienen omdat ze minder goed kan lezen en tellen. Het kost ons 15 miljard euro van ons bbp.”
De economische waarde van intelligentie wijst de psychologieprof niet enkel toe aan de beter betaalde jobs die hoogopgeleiden kunnen ambiëren. “Dat is ook dankzij slimme bakkers. Als je niet weet hoeveel bloem en boter je nodig hebt, of je niet kan inschatten hoeveel chocoladebeeldjes je moet maken voor Sinterklaas, dan beïnvloedt dat je zaak. Onderzoek toont aan dat de rekenvaardigheid van bakkers impact heeft op het aantal faillissementen.”
Om het tij te keren pleit Duyck voor een simpele remedie. “We moeten leerlingen weer leren lezen en rekenen. En die twee hangen samen. Je kan beter zijn in het ene dan in het andere, maar een talenknobbel doet het ook in wiskunde beter dan de gemiddelde burger.”
Met andere woorden: lezen maakt slim, en doet zo beter rekenen. Daarom legt Duyck in zijn boek de nadruk op het aanscherpen van leesvaardigheid. “We zijn de slechtste lezers van Europa. En dat gaan we niet oplossen door glijbanen te installeren in de bibliotheek. We moeten weer saaie lessen leesvaardigheid geven.”
Omdat de uren van vakken als ‘burgerschap’ of ‘mens en samenleving’ ten koste gaan van basisvakken, pleit Duyck voor de afschaffing ervan. Huiswerk moet worden verplicht en de brede eerste graad moet worden afgeschaft, net als de “zesjescultuur”. Leerlingen moeten streven naar een 9 op 10, en niet tevreden zijn met een 6. Verder pleit Duyck voor een verlaging van de leerplicht naar 3 jaar en een verplicht taalbad voor leerlingen die onvoldoende Nederlands spreken.
Wie het boek van Duyck met een politieke bril leest, krijgt de onderwijsstandpunten van N-VA, maar dan wetenschappelijk verantwoord. Dat is niet verwonderlijk, aangezien de psychologieprofessor de voorbije jaren een van de meest geconsulteerde adviseurs was op het kabinet van Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA). Het resulteert in een boek waarin Duyck geen spaander heel laat van ons onderwijs, en tegelijkertijd niets dan lof heeft voor Weyts. Het huidig onderwijsbeleid beschrijft Duyck als “gewenst” en “noodzakelijk”, onopgeloste problemen als “niet de verantwoordelijkheid van de minister”.
“Ik ben een liberaal en heb geen partijkaart van N-VA”, zegt Duyck, “maar, ja, ik hoop dat het regeringsbeleid na de verkiezingen wordt verdergezet.” De slechte PISA-resultaten zijn er volgens Duyck ondanks – en niet wegens – het huidige beleid. “De meeste maatregelen hebben pas jaren later effect op de leesvaardigheid van 15-jarigen. En voor maatregelen met de grootste impact ligt de verantwoordelijkheid bij de onderwijsverstrekkers, en die doen al jaren weinig. Eigenlijk is onze minister van Onderwijs niet Ben Weyts, maar Lieven Boeve ( de baas van het katholiek onderwijs, red.) .”
“Voor Mohammed”
De onderwijspositie van Duyck wordt vaak weggezet als elitair, maar dat spreekt hij tegen. “Als ik ervoor pleit om de lat hoger te leggen, is dat in de eerste plaats voor Mohammed, die thuis geen boekenkast heeft. En niet voor Robbe Duyck, die thuis over drie kranten en zes computers beschikt. Robbe zal er zonder klasbibliotheek ook komen, voor Mohammed is die cruciaal. Maar in plaats van boeken te introduceren in een kansarme klas, stoppen we er met dt-regels te doceren, want ze snappen het toch niet en ze hebben het al zo moeilijk . Dat is pas stigmatiserend.”
Thibaut Renson
Verschenen in Het Nieuwsblad, 4 december 2023, PDF
