OnderwijsDe Arteveldehogeschool en Odisee hogeschool gaan intensief samenwerken. Een opvallende zet, want de twee behoren tot een andere associatie. ‘Op sommige vlakken, zoals artificiële intelligentie, wordt het financieel en logistiek onmogelijk om alles zelf uit te werken.’
Het hoger onderwijs kent een Romeo en Julia-scenario. De ene is lid van de associatie KU Leuven, de andere van de associatie UGent. En toch gaan de Brusselse Odisee Hogeschool en de Gentse Arteveldehogeschool intensief samenwerken. De hogescholen sluiten een ‘strategische alliantie’. ‘Dat betekent dat we op sommige domeinen de handen in elkaar slaan om sterker te worden’, zegt Tomas Legrand, algemeen directeur van Artevelde.
De samenwerking is nog prematuur, maar is nodig om de draagkracht te versterken, zegt Ann Verreth, algemeen directeur van Odisee. ‘Dat is volgens ons nodig om toekomstbestendig te zijn’, zegt Verreth. Ze is ervan overtuigd ‘dat het landschap in het hoger onderwijs de komende jaren veranderingen zal ondergaan’. ‘We hebben dertien hogescholen in Vlaanderen. Als je kijkt naar Nederland zijn er – behalve private hogescholen – toch heel wat hogescholen die een pak groter zijn dan hier.’
Ook Legrand van Artevelde heeft ‘zin om na te denken over een ander soort hoger onderwijslandschap’. ‘Op sommige vlakken, zoals artificiële intelligentie, wordt het gewoon financieel en logistiek onmogelijk om alles zelf uit te werken’, zegt hij. In hun visie is die samenwerking meer dan een prelude. ‘Hoe dat landschap er over vijf jaar uitziet, weet ik niet. Misschien smelten we ooit samen, of ontstaan er grotere entiteiten. Hoe dan ook zal er intensiever worden samengewerkt. Sinds de pandemie is er meer openheid.’
Of er sprake zal zijn van gemeenschappelijke opleidingen, of uiteindelijk zelfs een fusie, is nog onduidelijk. Ook een rationalisatie – het schrappen van opleidingen – of personeelsbesparing is momenteel niet aan de orde. ‘Toch is het in financieel moeilijke tijden logisch dat we naar efficiëntiewinst kijken’, zegt Verreth.
Concurrenten
Er zijn al zeker twee concrete projecten. De hogescholen gaan intensief samenwerken binnen de lerarenopleidingen. ‘Het doel is om het lerarentekort in de zone Gent-Brussel aan te pakken’, aldus Legrand. Een nog groter project wordt de samenwerking op technologisch vlak. ‘In heel veel klassieke richtingen zal er in korte tijd nieuwe technologie moeten worden binnengebracht, denk aan artificiële intelligentie’, zegt Legrand. ‘Dat kunnen we niet alleen.’
De evolutie is bijzonder interessant, zegt Wouter Duyck, voorzitter van de NVAO, die de instellingen doorlicht en zich over opleidingen buigt. ‘De concurrentie tussen hogescholen is ongelofelijk en veel erger dan tussen universiteiten’, zegt hij. ‘Bij de NVAO kijken we met lede ogen naar welke aanvragen binnenkomen. Als er één bepaalde opleiding wordt aangevraagd, voelt de rest zich bijna gedwongen om die ook in te richten’, zegt hij.
Vandaag zie je volgens hem al kleinschaligere samenwerkingen op het niveau van opleidingen. Een alliantie gaat een paar stappen verder. ‘In al onze accreditaties komt werkdruk naar boven als pijnpunt omdat men elkaar kapot concurreert. Dat hogescholen hun vrijheid aanwenden om samen te werken, vinden we fantastisch.’
Complementair aanbod
Dat de hogescholen tot een andere associatie behoren, maakt het des te opvallender. Beide benadrukken wel dat ze verbonden blijven met de eigen associatie. ‘We zijn loyale gesprekspartners’, zegt Legrand. ‘De vraag is welke domeinen de associaties afdekken. We merken: lang niet alle.’ Artevelde vormt samen met de HoGent, HoWest en UGent de Gentse associatie. Odisee behoort tot de grote associatie van KU Leuven, met andere hogescholen als Thomas More, UCLL, Luca en Vives.
De twee hogescholen liggen op de as Brussel-Gent. De hogescholen zijn er actief met een complementair aanbod: Odisee heeft bijna alleen technologische opleidingen in Gent, Artevelde staat er sterk met onder meer leraren- en zorgopleidingen en communicatieve richtingen. Verder verankeren beide hogescholen zich zo nog beter in Oost-Vlaanderen: samen hebben ze – behalve in Gent en Brussel – campussen in Aalst, Oudenaarde Dilbeek en Sint-Niklaas. ‘Die regionale inbedding zal alleen maar belangrijker worden’, zegt Verreth.
Klaas Maenhout
Verschenen in De Standaard 7 juli 2023, PDF
