Het aantal middelbare scholieren in het beroepsonderwijs die te horen kregen dat ze hun jaar moeten overdoen, is gestegen. Dat terwijl het er in het ASO net minder zijn. Het beroepsonderwijs beseft dat men de lat niet nóg lager kan leggen, zegt onderwijsexpert Wouter Duyck (UGent).
Warm weer en een mooi rapport op zak, dan kan de zomer écht beginnen. Maar voor 19.507 Vlaamse middelbare scholieren verliep dat anders. Zij kregen een C-attest en moeten hun jaar dus opnieuw doen. Dat is een lichte daling ten opzichte van het schooljaar 2021-2022. En dus goed nieuws, zou je denken: meer leerlingen krijgen een mooie zomer. Maar dat geldt niet over de hele lijn. In het beroepsonderwijs zijn er net meer leerlingen die blijven zitten. Van 6.611 vorig jaar in het tweede tot vijfde jaar, tot 6.795 vandaag. Met andere woorden: het aantal A-attesten daalt gevoelig.
Watervalsysteem
In het beroepsonderwijs daalt het aandeel van de A-attesten. Terwijl in het ASO en TSO het slaagpercentage stabiliseert op het niveau van voor de coronacrisis, zegt onderwijsprofessor Ides Nicaise (KU Leuven). Een voorbeeld: voor de coronacrisis was nog 83,4% van de leerlingen in het derde jaar beroeps geslaagd, vandaag daalt dat aantal naar 79,31%. Terwijl dat percentage in het ASO gelijk blijft.
Dit is een duidelijke bevestiging van wat we al twintig jaar zien, namelijk dat de leerprestaties achteruitgaan, zegt cognitief psycholoog Wouter Duyck aan ‘VTM Nieuws’. Uit peilingstoetsen weten we dat minder dan één derde van de BSO-leerlingen de minima haalt op het vlak van taal en wiskunde.
Waarom wordt de kloof tussen ASO en BSO dan groter? Het beroepsonderwijs beseft dat het de lat niet nóg lager kan leggen. Als beroepsleerlingen het niveau niet halen, dan moet je ze wel een jaar laten overdoen. In het ASO dalen de leerprestaties ook, maar niet tot onder de lat, zegt Duyck.
Volgens Nicaise is de daling te wijten aan de ‘waterval’ in het onderwijs die steeds vroeger zijn intrede doet. Er stromen meer leerlingen in in het beroeps vandaag, terwijl de instroom naar ASO en TSO afneemt. Dat komt doordat de kwaliteit van het lager onderwijs afneemt. Leerlingen worden dus sneller doorverwezen naar het beroeps en komen dan daar in de problemen, legt hij uit.
Meer kwetsbare leerlingen
Ook hakte de coronacrisis zwaarder in op het beroepsonderwijs. In het BSO zitten meer kwetsbare leerlingen. Afstandsonderwijs was er ook minder evident. Leren hoe je een muurtje metst of iemands haar knipt, dat kan niet via een videocall, zegt Duyck.
Opvallend: tijdens de coronacrisis werd het aantal zittenblijvers net bijna gehalveerd. Ja, maar er werd toen veel milder beoordeeld, zegt pedagoog Pedro De Bruyckere (Universiteit Utrecht). Gezien de omstandigheden was dat toen de enige juiste optie. Maar nu krijgen we daar de weerbots van. Onderwijs is een cumulatief proces. De schade die de coronacrisis aanrichtte, wordt niet zomaar opgehaald. Een hele generatie jongeren draagt er nu de gevolgen van, vult Nicaise aan.
Geen B-attest in 1ste graad
Wat nog opvalt, is dat het aantal ‘A-attesten met een beperking’ – waarbij je dus wel mag overgaan naar het volgende jaar, mits enkele voorwaarden – flink stijgt. Dat heeft ook een logische verklaring, namelijk: het B-attest bestaat niet meer in de eerste graad. Leerlingen met een B-attest krijgen de keuze om hun jaar in dezelfde richting over te doen, of ‘af te zakken’ naar een andere richting. Maar in de eerste graad is die optie verwijderd. Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) voerde het nieuwe systeem in vanaf het schooljaar 2019-2020. De focus van dit nieuwe type A-attest ligt meer op bijschaven in plaats van afstraffen, zegt De Bruyckere. Met een ‘A-attest met een beperking’ kan de klassenraad bijvoorbeeld besluiten dat de leerling tijdens de vaste remediëringsuren extra aandacht moet besteden aan het vak waarvoor hij of zij een onvoldoende haalde. Of soms wordt besloten dat de leerling mag overgaan, maar wel een ander basisoptie moet kiezen – wat vroeger een andere studierichting heette. Het totaal aantal ‘A-attesten met een beperking’ steeg van 5.289 in 2021-2022 naar 5.684 afgelopen schooljaar.
BRECHT NEVEN
Verschenen in Het Laatste Nieuws, 13 juli 2023, PDF
