Van lifecoach over mental coach tot brain health coach: het aantal mensen dat zichzelf ‘coach’ noemt als beroep, is in ons land meer dan verdubbeld in twee jaar tijd. Het is dan ook niet moeilijk: bordje op je deur hangen, en klaar. Maar zo zit je met situaties waarin een IT’er mensen met een eetstoornis behandelt. Dat is gevaarlijk én verboden.
Op sociale media barst het van de coaches die tips geven om pakweg ‘verbinding met jezelf te vinden’. In 2021 waren er in ons land 30.000 à 40.000 coaches, intussen is dat al ruim verdubbeld. Ter vergelijking: er zijn 17.661 erkende psychologen. De coaches zijn met te veel. Het is zo’n ongereguleerde industrie, zegt cognitief psycholoog Wouter Duyck. Hij is ook vicevoorzitter van de NVAO, de organisatie die opleidingen accrediteert en zo de bewaker van de kwaliteit van het hoger onderwijs is. Lifecoaches zonder diploma zijn hier een groot probleem. Te veel mensen met ernstige problemen komen terecht bij niet-gekwalificeerde mensen, stelt Duyck.
Het is dan ook niet moeilijk om het bordje ‘coach’ aan je voordeur te hangen. De term is in België niet wettelijk beschermd, waardoor iedereen zich zo kan noemen – ook zonder erkende opleiding of universitair diploma. Er zijn wel opleidingen om bijvoorbeeld lifecoach te worden, maar die variëren van een weektraject tot tien maanden thuisstudie – daar waar een psycholoog zijn of haar diploma pas na vijf jaar behaalt. Ook de kosten van zo’n opleiding zijn diffuus: de ene cursus kost 400 euro, een andere 1.400 euro. Wie slaagt, haalt een certificaat en kan zich aansluiten bij een vereniging van erkende coaches. Maar ook dat is geen vereiste.
Doorverwijzen
Dat mensen naar een fitnesscoach gaan om meer te spieren te kweken of naar een businesscoach om beter met powerpoint te leren werken: geen probleem, vindt Duyck. Ondernemerschap is vrij. We moeten niet elke opleiding kapot reguleren. Maar dat moet wél als het gaat over mentale gezondheid. Wettelijk mogen lifecoaches geen depressies, burn-outs, mentale stoornissen of eetstoornissen behandelen: dat mogen enkel klinisch psychologen. Maar steeds meer van hen doen dat ongegeneerd wél, zegt Duyck. Wij hebben in België één van de hoogste zelfdodingscijfers. Als iemand met een depressie of suïcidale gedachten zich dan aandient bij zo’n coach, omdat die vlakaf op z’n site vermeldt dat die depressies behandelt, is dat een schande voor ons gezondheidssysteem. Lifecoaches hebben de wettelijke én morele verplichting om bij zulke problemen door te verwijzen naar een psycholoog. Maar controles daarop zijn er niet.
Buikgevoel
Onlangs was de dochter van een vriend van mij bij zo’n kwakzalver beland voor een eetstoornis. Toen ik vroeg hoe de behandeling eraan toeging, bleek dat die man juist de verkéérde dingen deed. Het was een IT’er die lifecoach was geworden en die depressies behandelt. Het is ongezien hoe overtuigd zulke mensen zijn dat ze weten wat een mentale stoornis is en hoe je dat behandelt, op basis van een buikgevoel. Ik heb die man gemaild, met de FOD Volksgezondheid in kopie, dat zijn praktijken indruisen tegen de wet. Vandaag biedt die volgens zijn site nog krak hetzelfde aan. Een antwoord heb ik nooit gekregen. Controle is er niet geweest.
Volgens Duyck zijn de profielen van dergelijke coaches vaak gelijklopend. Dikwijls zijn dat mensen die zelf worstelden – een scheiding, een depressie – en erbovenop zijn gekomen. En vanuit hun eigen ervaring helpen ze dan anderen. Dat kan, maar niet bij iemand die lijdt aan een mentale stoornis. Ik wil mensen oproepen om aan hun lifecoach te vragen of die een geschikt diploma heeft voor de dingen die hij of zij aanbiedt, besluit hij.
Wie met vragen zit rond zelfdoding, kan terecht bij de Zelfmoordlijn op het gratis nummer 1813 en op de website www.zelfmoord1813.be.
ESTHER DE LEEBEECK
Verschenen in Het Laatste Nieuws, 26 juni 2023, PDF
