Twee taalleerkrachten van het Sint-Janscollege in Gent hebben besloten om de komende tijd geen punten meer uit te delen aan hun leerlingen. Al dat gegoochel met cijfers zou hen te veel stress bezorgen en onvoldoende motiveren. “Door minder te focussen op de punten hopen we dat ze meer gaan nadenken over wat ze goed doen en wat minder goed”, zegt lerares Iris Haentjens.
“Staat dat op punten?” Het moet voor leerkrachten zowat de meest gehoorde vraag in de klas zijn. Leerkrachten Iris Haentjens en Ruben De Baerdemaeker van het Gentse Sint-Janscollege hebben het gehad met die ‘puntencultuur’ in ons onderwijs. De komende weken voeren ze voor enkele klassen in het zesde middelbaar de punten af. Zij voor Frans, hij voor Engels. “Ik heb al een luistertoets en twee schrijfopdrachten gegeven, zonder dat die op punten stonden”, zegt Ruben (40). “Voorlopig gaat het heel goed.” (lacht)
Onnodig veel druk
De reden voor hun experiment? Hun leerlingen zouden zich nu te veel blindstaren op die punten. “Daardoor ervaren ze onnodig veel druk”, zegt Ruben. “Ze móéten 70 procent halen of het is thuis boe l . Of ze krijgen een cadeautje van de grootouders als ze 75 procent halen. Je moet leerlingen nooit volledig afschermen van stress, maar ze doen het niet automatisch beter als je hen onder druk zet.”
En, minstens even belangrijk: de twee leerkrachten zouden veel liever hebben dat leerlingen uit zichzelf gemotiveerd zijn om de leerstof te begrijpen, in plaats van dat ene goede punt na te streven. “Wie een 6 op 10 haalt voor een taak of toets, is tevreden en kijkt er verder niet meer naar”, zegt Iris (48). “Terwijl sommige leerlingen echt wel beter kunnen.”
“Minder goede leerlingen raken dan weer gedemotiveerd door al die slechte punten”, meent ze. “Als we de cijfertjes afschaffen en enkel inhoudelijke feedback geven, hopen we dat ze meer zullen stilstaan bij wat ze wél onder de knie hebben en waar nog werk aan is.”
Kortom: de hoop is dat iedereen beter gaat presteren zonder punten. Het opzet van Ruben en Iris is opmerkelijk, maar komt niet helemaal uit de lucht gevallen. In het basisonderwijs is het tegenwoordig bon ton om punten te vervangen door sterretjes, smiley’s of kleurcodes, al dan niet met een begeleidend tekstje over de voortgang van je kind. In het secundair onderwijs is het afschaffen van punten veel zeldzamer. Er zijn wel enkele scholen die ze in de eerste twee jaar van het middelbaar hebben gebannen. Ook de klasgemiddelden sneuvelen steeds vaker van het rapport, om dezelfde redenen als hierboven.
“Wél motiverend”
Maar om de cijfers volledig te bannen? Daarvoor zitten de punten nog te veel ingebakken in ons onderwijs. Voor leerkrachten, want voor hen is het een efficiënte manier om hun leerlingen te evalueren. En ook voor ouders. Die zijn het gewend om in één opslag te zien hoe hun kind het doet op school.
Onderwijsexperts zijn het erover eens dat punten alleen niet alles zeggen, maar cognitief psycholoog Wouter Duyck (UGent) wil het kind niet met het badwater weggooien.
“Ik ben ervan overtuigd dat punten wél motiverend kunnen zijn”, zegt hij. “Vergelijk het met de sport. We zien aan de looptijden in de marathon dat veel meer mensen die lopen in 3 uur of 3,5 uur in plaats van een paar minuten trager. Dat toont dat mensen gemotiveerd zijn om een bepaald target te halen. Voor het onderwijs kan dat doel zijn om 70 of 80 procent te halen. Maar in een ideale wereld doen leerkrachten gewoon beide: punten geven én rijke feedback aan hun leerlingen.”
Even afwachten
Na de krokusvakantie willen Iris en Ruben hun experiment evalueren, samen met hun leerlingen. “Als het een complete ramp blijkt, dan keren we terug naar het oude stramien’, zegt Ruben. “Maar als het goed loopt, doen we voor mijn part de rest van het jaar zo verder.”
Verschenen in Het Nieuwsblad – 27 januari 2023, PDF
Jens Vancaeneghem
