”Onze scholen lijken soms centra voor geestelijke gezondheidszorg””, hekelt Wouter Duyck de gang van zaken in ons onderwijs. De focus op zorg voor de kinderen is volgens hem doorgeslagen. ”Is er een pestprobleem in de klas, dan moet de leerkracht dat deskundig aanpakken. Van de juf of meester wordt verwacht dat ze tegelijk de rol van psychotherapeut, welzijnswerker en politieagent op zich nemen. Tussendoor moeten ze ook nog wat logopedie geven en aandacht hebben voor leerlingen met een eetstoornis. Hoe lang blijven we het onderwijs nog overladen met alle problemen van de wereld? Ik zeg niet dat er geen aandacht moet zijn voor al die problematieken. Maar laat het onderwijs hier doorverwijzen naar de eerstelijnszorg””, pleit de professor cognitieve psychologie, die ook vicevoorzitter is van de Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie, die opleidingen erkent.
Precies door de toenemende focus op zorg zijn de mannen volgens Duyck weggebleven uit het onderwijs. ”Laat de leerkracht zich weer toeleggen op lesgeven en je
zal automatisch weer meer mannen aantrekken. Door de vervrouwelijking van het onderwijs mis je nu de helft van de potentiële leerkrachten””, gelooft Duyck.
Bonus voor wiskundeleraar
Al beseft hij ook dat er boter bij de vis moet zijn, wil je ambitieuze mannen voor de klas krijgen. ”Geef wiskundeleraars een loonbonus, dat mag gerust 200 euro extra per maand zijn. De onderwijsbonden vinden dat ongehoord, maar dat is een economische wetmatigheid. Bedrijven betalen ook meer aan IT’ers omdat die profielen moeilijk te vinden zijn.””
Maar er is meer. Wil je beloftevolle leerkrachten aantrekken, dan moet je hen ook voldoende autonomie geven. ”Daar valt de grootste winst te halen””, zegt Duyck. ”Zorg ervoor dat leerkrachten weer gelukkig zijn. Je moet hen daarvoor niet pamperen, maar wel vertrouwen geven. Laat hen niet langer leerlingvolgsystemen (hiermee houdt de school vorderingen en resultaten bij van het kind en de groep, red.) invullen die niemand leest. Vraag niet dat ze van elk contact met een leerling of van élke voorbereiding van een klassenraad uitgebreid verslag opmaken. Voor alles wat ze zeggen of beslissen, moeten 140.000 personeelsleden in het onderwijs nu continu motiveringen uitschrijven — enkel en alleen omdat men zich preventief wil indekken tegen klachten van ouders over een B- of C-attest. Durf aan de ouders weer te zeggen dat je achter de leerkracht staat, in plaats van die paraplu open te trekken. Leer ermee leven dat sommigen procederen — dat kan je niet terugdraaien — en geef dat diploma als ze voor de rechtbank gelijk halen. Maar zadel niet alle leerkrachten op met planlast om een paar honderd procedures te vermijden op 1,2 miljoen leerlingen. Onze leerkrachten werken hard, maar ze renderen te weinig
voor de klas, waar hun werk het meest kan opbrengen.””
Modern HR-beleid
En dan richt professor Duyck zich tot Lieven Boeve, directeur-generaal van Katholiek Onderwijs Vlaanderen. ”De meeste planlast wordt niet door het ministerie opgelegd maar door de onderwijsverstrekkers. Men eist er zelfs van leerkrachten dat ze schema’s maken die aantonen in welke les welk aspect van het leerplan aan bod komt. Mijnheer Boeve, neem uw verantwoordelijkheid als één leraar op de drie het binnen de vijf jaar voor bekeken houdt. Het is inderdaad aan de minister van Onderwijs om iets te doen aan de vaste benoeming en de positie van jonge leerkrachten die nog altijd moeilijk aan een fulltime geraken. Maar bezorg leerkrachten ook veel sneller hun lessenrooster. Laat hen niet wachten tot 15 augustus om te weten waar ze aan toe zijn. Laat leerkrachten ook geen uren meer bijeen sprokkelen op verschillende scholen, maar bied die jobs aan als een fulltime in een scholengroep. Een modern HR-beleid zou veel oplossen, maar het onderwijs is ontsnapt aan de professionalisering, ondanks de schaalvergroting die we de voorbije jaren hebben gezien.””
Duyck vindt het tekort van 10.000 leerkrachten een hoog cijfer. ”Minister Crevits kondigde onlangs aan dat het ging om 3.000 vacatures bij de VDAB. Maar er vertrekken ook elk jaar 3.600 mensen uit het onderwijs. Als je daarvan een deel voor de klas kan houden, verdwijnt dat tekort snel.””
Wouter Duyck & INGRID DE VOS ■
Verschenen in Het Laatste Nieuws, 8 juni 2022, PDF
