De resultaten van de peilingsproeven in de derde graad bso spreken boekdelen. Bepaalde eindtermen worden door minder dan één op de drie leerlingen gehaald. ‘We leveren kwetsbare jongeren af op het einde van het secundair onderwijs.’
Een korting berekenen op een kassaticket of de regel van drie toepassen: de meeste leerlingen uit de derde graad beroepsonderwijs (bso) hebben dat niet onder de knie als ze de school verlaten. Dat blijkt uit de nieuwe resultaten van de Vlaamse peilingsproeven. Die gaan na of leerlingen bepaalde eindtermen – de minimumdoelen die zijn opgelegd door de Vlaamse regering – behalen.
Aan de proef eindtermen Project Algemene Vakken (PAV) – onder meer rekenen, schrijven en luisteren – namen 3.000 leerlingen deel. Voor functionele rekenvaardigheid haalt slechts 26 procent de eindtermen, voor functionele leesvaardigheid 34 procent en voor functionele luistervaardigheid 30 procent. Het gaat dan om het begrijpen van essentiële informatie in schriftelijke en mondelinge communicatie.
‘De resultaten zijn over de hele lijn zwak’, zegt professor Rianne Janssen (KU Leuven), die de peilingsproeven coördineert. ‘Er is een algemene daling in prestaties ten opzichte van de vorige peiling in 2013. Enkel voor lezen is de daling niet significant.’
‘De resultaten zijn ontnuchterend’, beaamt Jan Vanhoof (UAntwerpen). ‘Het is de zoveelste alarmbel die afgaat.’ De tendens is heel duidelijk, zegt hij. ‘Het is jammer dat dit specifiek over het beroepsonderwijs gaat. Zo lijkt het alsof het probleem zich alleen daar situeert, maar vergis u niet: in het basisonderwijs zien we dezelfde tendens.’
Ook Dirk Van Damme, voormalig onderwijstopman bij de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (Oeso), heeft het over ‘dramatisch slechte resultaten’. ‘Ik weet echt niet welke knipperlichten nog moeten gaan branden vooraleer het onderwijsveld wakker schiet’, tweet hij. Cognitief psycholoog Wouter Duyck (UGent en NVAO) spreekt over ‘het zoveelste brandalarm voor de vernietiging van welvaart en sociale mobiliteit’.
De resultaten zijn op verschillende vakken problematisch, verduidelijkt Vanhoof. ‘Dit gaat niet alleen over de uitstroom, maar ook over de instroom op de arbeidsmarkt of het hoger onderwijs. De zelfstandige bakker of vloerder is vaak niet in staat zaken te doen die we als maatschappij cruciaal vinden.’
Mediawijsheid
Ook de eindtermen rond kritisch denken en mediawijsheid werden gepeild. ‘Weer scoren leerlingen in de derde graad bso ondermaats’, zegt Janssen. ‘Toch is het belang daarvan de voorbije jaren duidelijk geworden. Antivaxers en complotdenkers bewezen dat we kritisch denken nodig hebbens om als burger te functioneren.’ Haar conclusie: ‘We leveren kwetsbare jongeren af op het einde van het secundair onderwijs’.
Er zijn verzachtende omstandigheid: de peiling is afgenomen in mei 2021, na een coronajaar vol schoolsluitingen en afstandsonderwijs. Hoe groot de impact van corona is, is moeilijk in te schatten, geven de onderzoekers aan. In het onderzoek wordt bovendien duidelijk dat er sinds 2013 wat veranderd is in de leerlingenpopulatie van de derde graad bso. Er zijn meer leerlingen met leerstoornissen en gedragsproblemen en ook meer leerlingen met een andere thuistaal. Hoewel duidelijk wordt dat die laatste groep minder goed scoort, stelt het team van Janssen vast dat de Nederlandstalige leerlingen er sterker op zijn achteruitgegaan.
Minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) verwijst ook naar corona, maar geeft wel toe dat de trend in élk onderzoek duidelijk is: ‘Onze onderwijskwaliteit staat onder grote druk, de resultaten gaan jaar na jaar achteruit, ook zonder pandemie. We moeten durven ingrijpen.’
De resultaten zijn in alle stilte online verschenen. Dat valt slecht in het onderwijsveld. Vanhoof: ‘Een politieke overheid die veel heil verwacht van centrale toetsen maar ondertussen peilingsonderzoeken niet actief aangrijpt voor beleid en communicatie, is niet consequent.’
Klaas Maenhout. Verschenen in De Standaard, 1 april 2022, PDF
