Een mondmasker voor jonge kinderen voelt voor velen verkeerd aan, en de wetenschappelijke basis erachter is niet eensluidend. Geen wonder dus dat de maatregel, net als de coronapas, is uitgegroeid tot een splijtzwam.
Sinds december moeten ook zesjarigen een mondmasker dragen. Te laat, vonden sommigen toen. Vandaag, twee maanden en anderhalve golf later, gaan meer en meer stemmen op om ze snel weer af te schaffen. De oproep valt niet in dovemansoren. Coronacommissaris Pedro Facon zei gisteren bij VTM Nieuws dat de plicht in het lager onderwijs ‘over enkele weken’ gelost kan worden. Het item staat vandaag op de agenda van het Overlegcomité.
De aanzet voor het mondmasker voor kinderen werd gegeven in de zware vierde golf. In november zag de wetenschappelijke adviesraad Gems, die de coronamaatregelen voorstelt, week na week hoe de deltavariant om zich heen greep. ‘Europees gezien kent België momenteel het op een na hoogste aantal dagelijkse hospitalisaties’, stond in zijn advies van 14 november. De experts stuurden aan op een verplicht mondmasker in binnenruimtes voor iedereen boven de 9 jaar, ook in scholen.
Ook minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) was gewonnen voor het idee, en blijft het verdedigen. Afgelopen dinsdag verklaarde hij in de Kamer dat er geen enkele wetenschappelijke studie is die negatieve effecten van mondmaskers op kinderen aantoont – hoewel de Gems en Sciensano die al hebben aangehaald in hun adviezen.
Basisemoties
Van bij het begin was duidelijk hoe delicaat de maatregel is. ‘Het is belangrijk om de argumenten pro en contra af te wegen’, schreef de Gems halverwege november. ‘Een mondmasker is onaangenaam voor kinderen en maakt het moeilijker om basisemoties correct te begrijpen.’
Ze verwezen naar een studie uit
2012, maar voegden er op basis van recenter onderzoek aan toe dat de langetermijneffecten op de taal-, emotionele en sociale ontwikkeling van kinderen onduidelijk zijn. ‘Om mogelijke negatieve effecten te vermijden, moet een aantal verzachtende maatregelen worden genomen’, vonden ze, zoals twee buitenpauzes in de voormiddag.
De snel verslechterende situatie, zeker in scholen, deed de Gems uiteindelijk besluiten dat de mondmaskers ook in de lagere school nodig waren, maar als onderdeel van een breed pakket én met aandacht voor kwetsbare kinderen en de verzachtende maatregelen.
Kort voordien had Sciensano een eigen advies over mondmaskers bij kinderen gemaakt, waar de Gems in november ook naar verwees. Sciensano schreef dat er geen sluitende wetenschappelijke duidelijkheid is over het epidemiologische effect van de maskers bij kinderen.
Een van de studies die Sciensano opnam, ging over de regels rond mondmaskers op school in twee counties in de Amerikaanse staat Arizona. In scholen zonder plicht was het risico op een corona-uitbraak 3,5 keer hoger dan op plekken waar het mondmasker al snel verplicht was. Maar op dat onderzoek kwam
veel kritiek, omdat het te weinig rekening hield met andere maatregelen, zoals de verschillende vaccinatiegraad. Sciensano was uiteindelijk van oordeel dat het ‘verstandig kan zijn om het mondmaskergebruik te beperken tot oudere leeftijdsgroepen’.
Emotionele lading
Doordat de cijfers eind november de verkeerde kant bleven uitgaan, kwam de Gems begin december met een uitgebreid pakket aan voorgestelde maatregelen. Er kwam een afkoelingsweek voor de kerstvakantie en het Overlegcomité klopte het mondmasker vanaf 6 jaar af. Meteen kwam er kritiek op.
Cognitief psycholoog Wouter Duyck (UGent), die mee het Wintermanifest ondertekende, verwees op Twitter al snel naar een studie in Science waaruit blijkt dat onder kinderen het aantal besmettingen met gemiddeld 10 procent zakt als ze mondmaskers dragen, maar dat dit ondanks de grote steekproef geen significant effect is. Dat gebrek aan een sluitende wetenschappelijke basis is een kritiek die de jongste weken vaker komt op maatregelen, zeker als ze ook een zekere emotionele lading hebben, zoals het Covid Safe Ticket.
‘Maar er is tegelijk geen enkele reden waarom we zouden
moeten aannemen dat een masker wel werkt bij volwassenen en niet bij kinderen’, zegt Sciensano-viroloog Steven Van Gucht, die deel uitmaakt van de Gems. ‘De maatregel is er gekomen om de scholen zo veel mogelijk open te kunnen houden. We beseffen natuurlijk dat hij niet populair is. De mondmaskers voor kinderen zijn een emotioneel gegeven, omdat het over jonge kinderen gaat. Je moet daar begrip voor hebben. Zodra de epidemiologische toestand het toelaat, moeten we daarvan af.’
Nikolas Vanhecke
Verschenen in De Standaard, 11 februari 2022,
