Het Nieuwsblad*,
Wo. 12 Aug. 2020, Pagina 4
Nu alles erop wijst dat middelbare scholieren het komende schooljaar nog maandenlang maar week om week in de klas zullen zitten, trekken onderwijsexperts, pediaters en de Kinderrechtencommissaris aan de alarmbel. Ze doen een oproep om scholen begin september maximaal te openen. “Het gaat om veel meer dan alleen leerachterstand.”
“Scholen moeten voor de volle 100 procent weer open.” Dat zegt Marc Raes, kinderarts en co-coördinator van de pediatrische werkgroep Covid-19. De werkgroep verspreidt woensdag een open brief om alle leerlingen naar school te laten gaan, ongeacht of het onderwijs nu code geel of code oranje krijgt. “We kunnen kinderen niet langer onderwijs onthouden. Daarvoor zijn scholen te belangrijk voor hun psychosociaal welzijn, naast hun educatieve waarde. Kinderen leggen er sociale contacten, ze bouwen er een vertrouwensrelatie op met hun leerkracht en omgekeerd hebben scholen een signaalfunctie. Leerkrachten merken het wanneer er problemen zijn binnen het gezin. Als de scholen nog langer dicht blijven dan dreigen we een hele generatie te verliezen”, zegt Raes.
Andere experts zijn even scherp. Cognitief psycholoog en onderwijsexpert Wouter Duyck (UGent) zegt dat de littekens van de opgelopen leerachterstand zich nog decennialang kunnen laten voelen, als de scholen ook dit jaar niet allemaal voltijds open gaan. De achterstand is nu al danig opgelopen. “Uit onderzoek naar het leerverlies tijdens de zomervakanties weten we dat kwetsbare kinderen drie maanden achteruitgaan. Vijftig procent meer dus dan de duur van de vakantie. Nu spreken we over een periode van zes maanden. Plus vijftig procent is dus een achteruitgang van negen maanden. Er was wel afstandsonderwijs, maar niet alle scholen zijn erin geslaagd om dat even kwaliteitsvol te doen. Bij de leerlingen die we het slechtst hebben kunnen bereiken, komen we dus makkelijk aan een vertraging van zeven tot acht maanden.”
Dat is een gigantisch probleem, zegt Duyck. “Uit het internationale PISA-onderzoek weten we dat de gemiddelde vijftienjarige er nu al gemiddeld negen maanden langer over doet om even goed te rekenen in vergelijking met 2013. De vertraging van corona komt daar nu bovenop. Uit onderzoek naar de Waalse schoolstakingen in de jaren negentig weten we dat we die leerachterstand ook jaren later zien, bijvoorbeeld in het kleinere aantal behaalde diploma’s hoger onderwijs. Als we dit nog een jaar verder zetten, dan krijgen we de schade niet meer teruggedraaid.”
Verschillen uitvergroot
Pedagoog Pedro De Bruyckere (Arteveldehogeschool) ziet hoe de crisis ook de sociale verschillen tussen de leerlingen uitvergroot. “Rustig in je eigen slaapkamer les volgen via de computer is iets anders dan in een klein appartement”, zegt hij. Een systeem van week om week is geen ideale oplossing. “Dat vraagt van de leerlingen een grote zelfstandigheid in de weken dat ze niet naar school moeten. De ene leerling kan dat beter dan de andere, het ene jaar beter dan het andere. Dat is een serieuze uitdaging. Vraag is ook hoe je bijvoorbeeld praktijklessen aanpakt. Die kun je thuis moeilijk organiseren. In een beroepsrichting de theorievakken dan maar allemaal tijdens de weken afstandsonderwijs plannen, is ook geen goed idee. Die vakken zijn dikwijls de minder populaire.” Hij vreest een gebrek aan motivatie bij veel scholieren. “De gevolgen op lange termijn kunnen complex zijn. Het is bijvoorbeeld niet ondenkbaar dat er de komende tijd meer 18-jarigen zonder diploma zullen afhaken.”
Mondmaskers
Maar wat met de risico’s? Door de heropflakkering van het coronavirus lijkt het onvermijdelijk dat het onderwijs vrijdag na het Vlaams overleg code oranje meekrijgt. Maar zelfs dan kun je jongeren veilig naar school laten gaan, zegt Marc Raes. “De veiligheid is gegarandeerd wanneer scholen de hygiënische voorschriften volgen. Dat doen ze ook. Op basis van enkele studies is er twijfel over de transmissie van Covid-19 onder kinderen, maar de meeste onderzoeken tonen net dat die kans klein is. Boven de 12 jaar pleiten we voor een rationeel mondmaskergebruik. De vraag is wat we als maatschappij willen: kinderen opvoeden en onderwijs geven of ze dat ontnemen terwijl we besmettingen toch niet kunnen vermijden.”
Kim Clemens en Jens Vancaeneghem ■
Verschenen in Het Nieuwsblad, 12 augustus 2020, PDF
