Neen, ‘Ons Feilbare Denken’van Daniel Kahneman (oorspronkelijke titel:’Thinking Fast and Slow’) is geen managementboek. Toch kan het werk een meerwaarde betekenen voor managers en HR-verantwoordelijken. “Zelfs na al die jaren is dat zo”, vindt professor Cognitieve Psychologie Wouter Duyck (UGent).
Daniel Kahneman (°1934) is net als Wouter Duyck professor in de Cognitieve Psychologie. Vroeg in zijn carrière bestudeerde Kahneman de waarneming, wat eigenlijk heel eenvoudige cognitie is. Hij stelde vast dat het menselijk brein sterk vatbaar is voor optische illusies. “Omdat we zoveel en soms ook verkeerde aannames over de werkelijkheid doen, gaan we vaak de mist in, zelfs bij eenvoudige opdrachten”, verklaart Duyck. “En verkeerde interpretaties leiden tot verkeerde beslissingen.”
Kahneman liet de waarnemingspsychologie al snel achter zich, om zich in interessantere vormen van gedrag te verdiepen. Hij zocht een antwoord op vragen als “Hoe nemen mensen beslissingen?”, “Hoe bepalen ze hoeveel geld ze voor een huis willen betalen?”, “Hoe kiezen ze de beste werknemer voor hun bedrijf?” enzovoort. Voor dat werk ontving Kahneman in 2002 de Nobelprijs voor de Economie.
In 2011 kwam ‘Thinking Fast and Slow’uit, in het Nederlands vertaald als’Ons Feilbare Denken’. Het boek is ook in ons taalgebied nog altijd een ongelooflijke bestseller.
Wat staat er nu ook alweer in het boek?
“Het boek, dat 500 pagina’s dik is en een overzicht geeft van zijn eigen onderzoek en dat van anderen, maakt een basiseigenschap van het menselijk functioneren duidelijk: ons brein is feilbaar”, vertelt Duyck. Die feilbaarheid vindt haar oorsprong in de twee denksystemen die mensen hanteren. Kahneman heeft het over ‘systeem 1’en’systeem 2’. Denken en beslissen met systeem 1 gebeurt razendsnel en kost geen moeite, maar het nadeel ervan is dat het niet foutloos is. Systeem 1 is vatbaar voor denkfouten. Systeem 2 daarentegen is het rationele, tragere systeem dat we bijvoorbeeld gebruiken wanneer we ons belastingformulier invullen. “Kahneman toont aan dat we veel beslissingen die we rationeel en doordacht met systeem 2 zouden moeten nemen, heel vaak met systeem 1 nemen”, legt Wouter Duyck uit.
Kahneman gaat in detail in op de denkfouten die we maken en de vooroordelen (‘biases’) die we hebben, en hij staat stil bij onze te grote zelfverzekerdheid.
Wat is de waarde van het boek vandaag?
Wouter Duyck: “Ik ben heel enthousiast over de theorie van Kahneman en de impact ervan. Ik ben er ook van overtuigd dat die twee systemen en die denkfouten effectief bestaan, dat ze alomtegenwoordig zijn en nooit zullen verdwijnen. Dat gezegd zijnde: het is een feit dat de psychologie de afgelopen tien jaar door een crisis is gegaan. Er was niet alleen de fraude van sociaal psycholoog Diederik Stapel, ook bij psychologen die het goed meenden, waren er praktijken gangbaar die problematisch zijn voor de wetenschap. Denk aan de gewoonte om hypothesen op te kleine groepen te toetsen of om alleen positieve resultaten te publiceren.”
Dat probleem is ook van toepassing op de experimenten die Kahneman in zijn boek aanhaalt, experimenten van
anderen, maar ook van hemzelf. Zelfs Kahneman is niet immuun voor denkfouten. Het siert hem dat hij dat expliciet erkent en oproept de experimenten te herhalen.
(Her)lezen of dumpen? Lees het in het tijdschrift HR Square, online of op onze app. Als lid van HR Square ontvangt u niet alleen het tijdschrift, maar hebt u ook toegang tot de app en de website met het archief en geniet u van stevige prijsreducties op de HR Square Seminaries, de HR Square Masterclass, de HR Square Conference en andere evenementen.
Hoe wordt u lid? Ga naar www.hrsquare.be of contacteer Pascale Lenaers,
Pascale Lenaers ■
Verschenen in HR Square, 3 februari 2020, PDF
