Moedige, geëngageerde leerlingen spijbelen voor een klimaatmars. We zijn allemaal jong geweest. Zelfs deze Griekse god droeg ooit een t-shirt met opschrift This body is in danger. Stemmen voor Groen!, het overkwam elk van ons wel eens. Jeugdige ongehoorzaamheid die zich richt op een maatschappelijk probleem voedt hoop.
Maar het zat er aan te komen: vroeg of laat is er altijd wel een machthebber die rebellie probeert in te kapselen in “het systeem”. De prijs ging naar een bijdehandse directeur uit Genk: de mars is een schoolactiviteit, en wie niet spijbelt en naar school komt, die spijbelt! Briljant, zo vond tenminste de man zelf.
Maar tragisch. De man had niet door dat de eindtermen kritisch denkengelden voor leerlingen, en niet louter voor directeurs. Het onderwijs moet kinderen leren om zich te informeren en na te denken over maatschappelijke problemen. Om er conclusies uit te trekken, en oplossingen te bedenken. Dat betekent niet: de school denkt voor u, en we delen u het resultaat mee. Volg nu maar, de bus staat daar.
Natuurlijk waren er opportuniteiten om te leren. Een leraar economie kon uitleggen waarom je niet zomaar geld kan bijdrukken. Een leraar aardrijskunde kon uitleggen waarom we niet “tenminste in België onder de 1,5° kunnen blijven”. Ook na Brexit zal de koude Britse wind zich niet onderwerpen aan een grensblokkade. Maar de kinderen die spijbelden op school zullen het niet gehoord hebben.
Maar is dit nu erg? Want iedereen is het toch eens over het klimaat? Ja, we zijn het eens dat er een probleem is. Maar over oplossingen zijn we het helemaal niet eens. Een plakkaat met het woord ‘kernenergie’ werd vakkundig vernield op de betoging. Zo’n progressief die gaat betogen voor het klimaat, maar andersdenkt over kernenergie, stel je voor!
En wat met een directeur die vindt dat de volgende nationale staking de goede zaak is, en besluit er zijn leerlingen voor te gijzelen?[MOU1]
Dit alles is een symptoom van een onderwijs dat steeds meer om de maatschappij draait, en steeds minder om het brein. Het Katholiek onderwijs schrapte een uur Nederlands om naast de twee uur levensbeschouwing ook nog eens twee uur Mens en Samenleving te organiseren. Want wie kan nu tegen burgerschapzijn? Maar wie bepaalt dan wat goed burgerschap is? Het hoofd van dit onderwijs? Dat is dan de paus die zegt dat homoseksualiteit een modetrend is, die mits tijdige psychiatrische begeleiding ‘genezen’ kan worden? (religieuze) Staatspedagogiek is gevaarlijk.
Dus ja, het klimaat is belangrijk. Signaal begrepen! Maar laat ons op donderdag weer in de klas zitten voor aardrijkskunde, geschiedenis en wiskunde. Misschien leert men wel over Poincaré: “Het denken mag zich nooit onderwerpen, noch aan een dogma, noch aan een partij…” (noch aan een directeur) “want zich onderwerpen betekent het einde van alle denken”. Durf denkenbetekent in het onderwijs al te vaak durf hetzelfde denken.
Verschenen in De Standaard Avond, 22 februari 2019
